संकटावर मात करण्यासाठी नैसर्गिक शेती हाच उपाय
ZBNF म्हणजे घराच्या घरी तयार केलेली देशी बियाणे, खते, औषधे वापरत आपल्या शेतीतील उत्पादन खर्च संपूर्ण कमी करणे. एका देशी गाईच्या आधारे उपलब्ध साधन सामुग्रीच वापर करत शेती करणे. मुख्य पिकाचा व शेतीचा खर्च इतर आंतरपिकातून भागवणे. यासाठी पद्मश्री कृषी ऋषी सुभाष पाळेकर गुरुजींनी शेतीसाठी अमृत ठरणारे जीवामृत, घनजीवामृत, आच्छादन,बापसा पद्धती, दशपर्णी अर्क, निमस्त्र, निर्मिती केली. ह्यातून शून्य अर्थसंकल्प विज्ञानाच्या; महाराष्ट्रभर आश्चर्यकारक परिणाम मी पाहिला आहे.
उच्च किंमतीच्या शेती तंत्रांपासून स्वतःला मुक्त करण्यासाठी शेतकरी आनंदी आहेत. अनेकांनी त्यांच्या शेतात रसायने बंदी घातली आहे. गेल्या वर्षी वाशिम जिल्ह्यातील जामदार खेडे यांनी शेतीवर बंदी घोषित केली होती. मी गाव दत्तक घेतले. हे मूलत: कडधान्य उत्पादन करणारे खेडे आहे. २० एकरच्या जमिनीचा मालक श्री. रामभाऊ पाटील यांनी २० एकर शेतीसाठी १,७६,००० खर्च केला. त्याच्या बदल्यात त्याने २,२६,००० रुपये प्राप्त केले. खतांची किंमत १ लाख रुपये होती. यावर्षी त्यांनी १ लाख रुपये वाचवले आणि पिके अजूनही चांगली आहेत. जर पावसाचे समर्थन केले तर त्याचा परिणाम आपल्याला मिळेल. म्हणून, ZBNF शेतक-यांच्या खर्चात त्वरित घट आणते. आम्हाला कीड नियंत्रणात फार प्रभावी आढळले.
हापूस आंबा कीटकांचा बळी बनला आहे. ZBNF कीड नियंत्रणाचा वापर करून ताबडतोब कीटक दूर केले,आंब्याची चव आणि सुगंध परत आला. हे माझ्यासाठी प्रारंभिक अनुभव आहेत. या वर्षी कृषी विज्ञान केंद्र (KVK) सिंधुदुर्गने १०० टक्के ZBNF प्रकल्प सुरू केला आहे. ZBNF मध्ये संशोधन सुरू करण्यासाठी भारतातील पहिली KVK बनली.
